Etnosy (lub ludy), będące podstawowymi obiektami badania etnografii, stanowią jedną z najbardziej naturalnych i trwałych form społecznego grupowania się ludzi. Każdy etnos formuje się i zwykle zamieszkuje na określonym terytorium, to znaczy w określonych (chociaż nie zawsze jednorodnych) warunkach naturalnych, do których składający się na etnos ludzie tak czy inaczej się adaptują i które mogą w takim czy innym stopniu zmieniać w trakcie rozwoju swych sił wytwórczych i działalności gospodarczej.

Adaptacja ludzi do środowiska zamieszkania może się odbić na szczególnych właściwościach ich kultury materialnej i duchowej, tradycyjnym sposobie życia, cechach psychicznych (zwykle uwzględnianych w określeniu samego pojęcia etnosu) oraz na ich cechach antropologicznych itd.; zmiana warunków naturalnych może się odbić na powstaniu szczególnych krajobrazów kulturowych o elementach antropogennych (na przykład siedzibach) – jedno i drugie w określony sposób łączy się z etnosem, nabiera cech etnicznych. Trwałość etnosów, zapewniająca też długotrwały charakter współdziałania każdego z nich z określonymi warunkami naturalnymi, osiągana jest z jednej strony poprzez rodzenie nowych pokoleń i stworzenie im niezbędnych środków do życia (przy wykorzystaniu tradycyjnych systemów  zapewniających środki do życia), z drugiej strony drogą przekazywania nowemu pokoleniu, w procesie jego socjalizacji, języka, kultury, orientacji etnicznych itp. /.../

Do środowiska naturalnego ludzie przystosowują się nie tylko pod względem fizycznym, ale i psychicznym. Jeśli grupa ludzi żyje w nie zmieniających się od wielu stuleci warunkach, to taka adaptacja psychiczna nie przechodzi bez śladu; wiadomo o istnieniu pewnego związku między składem psychicznym, temperamentem i warunkami naturalnymi, chociaż prawidłowości przyczynowo-skutkowe nie zawsze są tu wyraźnie widoczne. Ogólnie rzecz biorąc mechanizmy adaptacji psychicznej są bardziej elastyczne i skuteczne niż mechanizmy adaptacji fizycznej i taka adaptacja przebiega szybciej, choć i ona wymaga dłuższego czasu. Ludzie przywykają do określonego krajobrazu, traktują go jako bliski. Człowiek, który wychował się w pagórkowatej strefie leśnej, czuje się nieszczególnie na nizinnych stepach lub nad morzem, nawet jeśli warunki klimatyczne tych stref są zbliżone. Jest rzeczą charakterystyczną, że rosyjscy osadnicy w rejonach stepowych starali się posadzić koło domu chociaż jedną brzozę lub jakieś inne bliskie im drzewo, aby osłabić uczucie dojmującej nostalgii. Krajobrazy terytoriów etnicznych stanowią niewyczerpaną skarbnicę baśni ludowych, pieśni i innych form folkloru, a określona głównie przez klimat cykliczność gospodarki wiejskiej związana jest z odpowiednimi obyczajami, obrzędami i świętami, wywierającymi silny stymulujący wpływ na psychikę.

W. I. Kozłow

(prezentowane fragmenty pochodzą z artykułu „Podstawowe problemy etnoekologii”, który ukazał się po polsku w piśmie „Prezentacje” nr 10/1983. Było to tłumaczenie z pisma „Sowietskaja Etnografija” nr 1/1983. Wybór i tytuł fragmentu – red. „Z.”)